Eneasz, Anchizes i Askaniusz

Eneasz, Anchizes i Askaniusz to dzieło Giovanniego Lorenza Berniniego powstałe w latach 1618-1619. Rzeźba przedstawia scenę z Eneidy, w której Eneasz wyprowadza swoją rodzinę z płonącej Troi.

Historia

Rzeźba powstała, gdy Bernini miał zaledwie dwadzieścia lat. Przypuszcza się, że Pietro Bernini, ojciec Gian Lorenzo Berniniego, pomagał synowi w tworzeniu rzeźby. Dzieła Pietra były sławne, a manierystyczne rzeźby były nawet zamawiane przez papieża. Kiedy papież Paweł V zobaczył dzieła Gian Lorenza, nie mógł uwierzyć w talent tak młodego chłopca. Kardynał Scipione Borghese, który zamówił rzeźbę, kochał sztukę, pieniądze i męskie fizyczne piękno.

Mówi się, że wcześniejsze prace innych znanych artystów miały wpływ na rzeźbę. Na przykład posąg Chrystusa Michała Anioła, znajdujący się w Santa Maria Sopra Minerva, posłużył jako prototyp dla postaci Eneasza. Co więcej, głowa Eneasza pasuje do Jana Chrzciciela Pietro Berniniego, znajdującego się w Cappella Barberini w Sant’ Andrea della Valle. Ponadto przypuszcza się, że posiada ona elementy zaczerpnięte z obrazu Rafaela Pożar w Borgo, znajdującego się w Muzeach Watykańskich.

Analiza

Ta naturalnej wielkości grupa przedstawia trzy pokolenia rodziny Eneasza. Temat ucieczki Eneasza z Troi, z ojcem Anchizesem na plecach, w towarzystwie syna Askaniusza i jego żony Kreuzy — ta ostatnia nie jest przedstawiona w grupie rzeźbiarskiej — został zaczerpnięty z drugiej księgi „Eneidy” Wergiliusza. W postaciach ojca, syna i wnuka widać wyraźne nawiązanie do często malowanego tematu trzech wieków człowieka. Wcielenie Anchizesa na plecach Eneasza pokazuje problem statyki, który Antonio Pollaiolo rozwiązał w swoim „Herkulesie i Anteuszu”, podczas gdy Leonardo opisał go z perspektywy teoretycznej.

W „Eneidzie” Wergiliusz nie precyzuje, w jaki sposób Anchizes był niesiony na plecach syna, a Bernini, czerpiąc przykład z wcześniejszych dzieł rzeźbiarskich, takich jak „Gwałt na Sabinkach” Giambologny, również podjął wyzwanie przedstawienia ruchu ciężaru ciała przez idącą postać.

Patronat

Postacie Eneasza i Anchizesa — a wraz z nimi połączenie młodości i starości — są postrzegane w powiązaniu z polityczną rolą bratanka papieża, Scipiona Borghese. Był on w stanie wspierać swojego starszego wuja. Ponadto w XVII wieku pojawiły się wątpliwości dotyczące autorstwa dzieła: niemiecki artysta i pisarz Joachim von Sandrart przypisał rzeźbę Pietrowi Berniniemu i jego synom, natomiast Domenico Bernini przypisał ją swojemu ojcu Gian Lorenzo, podobnie jak biograf Berniniego, Filippo Baldinucci. Historycy sztuki dyskutowali nad tą kwestią od końca XIX wieku do połowy XX wieku, aż do momentu odnalezienia dokumentu archiwalnego potwierdzającego dzieło Giovanniego Lorenza Berniniego.

Grupa rzeźbiarska wykonana jest z białego marmuru. Jej wysokość wynosi 220 cm, a wysokość cokołu 113 cm.

Twórca: Giovanni Lorenzo Bernini

Gian Lorenzo Bernini, jako architekt i urbanista, zaprojektował budynki świeckie, kościoły, kaplice i place publiczne, a także ogromne dzieła łączące w sobie architekturę i rzeźbę, niezwykle wyszukane fontanny publiczne i pomniki pogrzebowe oraz całą serię tymczasowych konstrukcji (ze stiuku i drewna) na pogrzeby i święta.

Przeczytaj również

Pokaż więcej